Episode Transcript
[00:00:02] Sınır etkisinden sesimizi duyurabildiğimiz herkese merhabalar. Ben Kader.
[00:00:08] Bugün dünya kamuoyunun uzun süre görmezden geldiği, sessiz kaldığı ve hala yeterince sessizliğini koruduğu insan hakları ihlallerinden birini konuşacağız. Myanmar soykırımını konuşacağız.
[00:00:31] Aynap Beledi Podcast.
[00:01:01] Myanmar'da Rohingya halkına yönelik sistematik şiddet, ayrımcılık ve kitlesel kıyımlar, modern zamanların en karanlık insan hakları ehlerlerinden biri olmuş durumda.
[00:01:13] Bu bir iç savaş değil.
[00:01:15] Karşılıklı çatışma değil. Bu, devlete bağlı askeri güçlerin bir halkı hedef alarak yok etmeye çalıştığı açık bir etnik temizlik.
[00:01:25] Bu bölümde size sadece ne olduğunu değil, neden olduğunu da anlatacağız. Çünkü bu sadece bir katliam hikayesi değil. Aynı zamanda uluslararası toplumun başarısızlığının da bir belgesi.
[00:01:39] Öncelikle şundan başlayalım.
[00:01:41] Rohingyalar kimler? Myanmar'ın batısındaki Arakan eyaletinde yüzyıllardır yaşayan Müslüman bir etnik azınlık.
[00:01:50] Bengal bölgesinden geldikleri iddia edilse de tarihsel belgeler onların 8. yüzyıldan beri bu topraklarda yaşadığını gösteriyor. Yani Myanmar'a sonradan gelmiş göçmenler değil, oranın yerli halklarından biri. Ancak Myanmar Devleti, özellikle Budist çoğunluk ve askeri yönetim, Rohingyalıları Bangladeşli kaçak göçmenler olarak tanımlıyor. Bu söylem yıllardır debet politikalarına da yansımış durumda aslında. 1982 yılında çıkarılan vatandaşlık yasası ile Rohingyalılar resmen vatandaşlıktan çıkarıldı. Bu yasaya göre sadece etnik olarak Myanmar'a ait kabul edilen gruplara vatandaşlık veriliyor. Rohingyalılar bu listeye alınmadı mesela.
[00:02:37] Sonuç olarak da kimlik belgeleri yok, oy kullanamıyorlar, eğitim, sağlık ve seyahat hakları yok.
[00:02:45] Evlilik için bile devletten özel izin almaları gerekiyor.
[00:02:50] Yani doğdukları topraklarda görünmez ve haklardan yoksun bir halk haline getirildiler. Bu durum yıllarca sistematik ayrımcılığında zeminini oluşturdu.
[00:03:12] Gerilim 2012'de başladı.
[00:03:15] Arakan'da bir Budist kadının tecavüz edilip öldürülmesiyle başlayan olaylar, Rohingyalılara yönelik linçlere ve köylerinin yakılmasına dönüştü.
[00:03:25] Myanmar ordusu ve radikal Budist çeteler birlikte hareket etmişti. Ama asıl katliam 2017'de yaşandı.
[00:03:33] Arakan Rohingya Kurtuluş Ordusu adlı küçük bir silahlı grup var. Bu grubun Myanmar güvenlik güçlerine saldırması bahanı edilerek Myanmar ordusu temizlik operasyonu başlatıyor. İşte bu operasyon uluslararası hukukta soykırım sayılabilecek bir düzeydeydi. Birleşmiş Milletler'e göre 10.000'den fazla Rohingyalı öldürüldü. Yaklaşık 750.000 kişi Bangladeş'e kaçmak zorunda kaldı. Kadınlar sistematik olarak tecavüze uğradı. Çocuklar diri diri yakıldı. Uydu görüntüleriyle 300'den fazla köyün yok edildiği kanıtlandı. Kaçabilenler Bagladeş'teki kamplara kaçmıştı. Bugün orası dünyanın en büyük milteci kampı. Bu insanlar hala vatansız, hala belirsizlik içinde yaşıyor.
[00:04:29] Peki, bütün bu anlattıklarım sonucunda ya da anlattığım olaylar olurken dünya ne yaptı?
[00:04:37] Birleşmiş Milletler 2018 yılında hazırladığı raporda Myanmar ordusunu soykırım kasteriyle hareket etmekle suçladı. Uluslararası Ceza Mahkemesi soruşturma başlattı. Uluslararası Adalet Divanı ise Gambia'nın açtığı dava sonucu Myanmar'ı yargılamaya başladı. Ancak bugüne kadar gerçek anlamda bir yaptırım uygulanmadı.
[00:05:01] Bu soykırımın önüne geçilemedi. Amerika Birleşik Devletleri, Avrupa Birliği ve bazı ülkeler sembolik yaptırımlar uyguladı. Bu durum tabii ki de Myanmar ordusunun dokunulmazlık zırhını kıramamıştı. Hatta 1991'de Nobel Barış Ödülü almış bir lider 2019'da Uluslararası Adalet Divanı'nda Myanmar ordusunu aklamak için savundu, savunma yaptı.
[00:05:28] Uluslararası vicdanın çöküşünü görmek için sizce daha iyi bir örnek olabilir mi?
[00:05:45] İnsan haklarının en temel maddeleri yaşama hakkı, vatandaşlık hakkı, din ve ifade özgürlüğü, mülkiyet hakkı, seyahat özgürlüğü, işkenceye karşı korunma… Bu ihlaller uluslararası sözleşmelerde soykırım, etnik temizlik, insanlığa karşı suç olarak tanımlanıyor. Soykırım sadece toplu öldürme değil ve etnik grubun varlığını sistematik biçimde yok etme niyetiyle yapılan her şeydir. Doğumları engellemek, göç ettirmek, aidiyetlerini silmek, kimliklerini yok etmek... Bu ihlalleri ne kadar çok sayıyoruz ve sıralıyoruz ve tekrarlıyoruz değil mi? İşte bugün anlattığımız halk, rohingyalar, bu tanımın birebir bir örneği ama örneklerinden de sadece bir tanesi.
[00:06:37] Bugün ruhingyalılar hala vatansız, hala korku içinde yaşıyor.
[00:06:43] Onlar için adalet hala uzak bir ihtimal.
[00:06:46] Ve biz bunun için hiçbir şey yapmıyoruz.
[00:06:50] Bu bölümde anlattıklarım sadece acı bir tarih değil, aynı zamanda hala süren bir adaletsizlik.
[00:06:56] Bazen ne yapabilirim ki diye sorarız böyle kendimize. Ne yapacağım? Tamam öğrendim, bu bilgiyi aldım. Bana vicdan azabı çektirdi belki. Üzüldüm o insanlar için. Kendimi belki yerine koydum, empati yaptım.
[00:07:11] Ne yapabilirim ama ben bu durumdayken? Cevap net. Sessiz kalmamak her zaman bir başlangıç.
[00:07:19] Çünkü unutmamalıyız.
[00:07:21] Her zaman söylüyoruz. Sessizlik suç ortaklığıdır.
[00:07:28] Sınır etkisini dinlediniz. Bizi nereden, hangi zaman diliminde dinliyorsanız, hepinize günaydın, iyi günler, iyi akşamlar ve iyi geceler diliyorum.
[00:07:58] Sınır Etkisi programını Apple Podcasts, Google Podcasts, Spotify, Stitcher, SoundCloud platformları üzerinden dinleyebilir ve konu hakkındaki görüşlerinizi bize iletebilirsiniz.
